Het feest van Santa Lucia, Festa di Santa Lucia, wordt elk jaar groots gevierd op Sicilië. Santa Lucia is de beschermheilige van de stad Syracuse en Belpasso maar ook van blinden, slechtzienden en oogartsen. De naam Lucia komt van het Latijnse woord lux, wat licht betekend. Santa Lucia belichaamt veerkracht, moed en toewijding in het aangezicht van de duisternis. Terwijl we door de steegjes van het verleden van Sicilië reizen, ontdekken we de diepe betekenis van Santa Lucia, een leidend baken dat het pad al generaties lang verlicht. In deze blog vertel ik je over de oorsprong en de festiviteiten rondom Santa Lucia.
De oorsprong van Santa Lucia
Volgens de overlevering was de heilige Lucia een jonge vrouw uit Syracuse, die zich tijdens het heidendom van de vroege Romeinse tijd tot het christendom bekeerde. De jonge Lucia werd gedwongen met een man te trouwen, maar ze weigerde hem omdat ze niet van hem hield. Uit wraak, omdat Lucia weigerde met de man te trouwen, gaf hij de jonge Lucia aan bij de Romeinse autoriteiten. Die vervolgden in die tijd christenen op bevel van Diocletianus. De Romeinen begonnen met het onderdrukken van Lucia. Dit was het begin van haar martelaarschap.
Na vele martelingen stierf Lucia een vreselijke dood. Ze stierf als martelares in Syracuse en zo werd ze de beschermheilige van deze stad. Verschillende Christelijke bronnen bevestigen dit verhaal. Toch zijn er ook veel legendes. Misschien wel de bekendste legende vertelt ons dat de heilige Lucia tijdens haar marteling werd verblind. Zo komt het dat vandaag de dag in Syracuse Santa Lucia beschermheilige van de ogen is, uccioli in het Siciliaanse dialect.
Een andere legende vertelt dat Santa Lucia haar bescherming aan Syracuse bood in 1646, tijdens een zeer ernstige hongersnood. Die hongersnood eindigde op Santa Lucia’s naamdag omdat er schepen vol graan de haven binnen kwamen. De gebeden van de mensen waren verhoord. De mensen, uitgeput van de honger, verspilden geen tijd om het tarwe te malen. Ze kookten het, besprenkelde het met wat olie en aten het gelijk op.
Een kwartel zou het wonder hebben verkondigd aan de bewoners van Syracuse. Zo komt het dat tegenwoordig Santa Lucia, elk jaar op de eerste zondag in mei, word gevierd in Syracuse. Dit ter gelegenheid van beschermheilige Santa Lucia Delle Quaglie (Santa Lucia van de kwartels). Andere herdenkingen vinden plaats in april en tijdens de tweede zondag van de maand in mei.
De festiviteiten rondom Santa Lucia
In december word niet alleen in de stad Syracuse maar ook in verschillende dorpen op Sicilië de naamdag van Santa Lucia gevierd. Dertien dagen voor de officiële naamdag van Santa Lucia beginnen de gelovigen met bidden tijdens een herdenking. Deze herdenking wordt ook wel tredicina genoemd.
Op 13 december begint het feest en verzamelen alle inwoners van Syracuse zich in de stad om Santa Lucia te herdenken. In het verleden was het feest sterk verbonden met religie. Hoewel het religieuze component vandaag de dag nog steeds zeer sterk is, komen er ook veel niet-gelovigen en toeristen op de festiviteiten af.
Tijdens de processie wordt het beeld van Santa Lucia, dat gekleed is in witte kleding en een krans van kaarsen op haar hoofd, gedragen op de schouders van 48 toegewijde. Die worden ook wel groene mutsen genoemd. Zij dragen het beeld uit de kathedraal naar piazza Duomo. Even daarna word Santa Lucia verder gedragen naar Porta Messina en stoppen ze bij Porto Grande. Dit is een van de meest spectaculaire momenten van het feest. Alle zeelieden laten de toeters en sirenes klinken, om zo hun respect te tonen voor de beschermheilige. Het beeld eindigt die dag in de basiliek van Santa Lucia, bij haar graf. Daar zal het beeld een week lang bewonderd kunnen worden.
Santa Lucia wordt niet alleen gevierd in Syracuse maar ook in Belpasso, een dorp op de zuidelijke hellingen van de Etna (in de provincie Catania). Elk jaar, op 11 en 12 december, wordt op het centrale plein van Belpasso een grote tentoonstelling gehouden van de mooiste rijtuigen (carretto Siciliano) Alle rijtuigen zijn prachtig beschilderd en gedecoreerd door jonge Siciliaanse kunstenaars. Deze tentoonstelling staat is een mengeling van kunst en devotie. Het vertegenwoordigt de opening van het traditionele feest van Santa Lucia dat de volgende dag wordt gevierd.
Maar we zijn er nog niet, ook op 20 december, geheel volgens traditie, is er een viering waarbij het standbeeld van Santa Lucia het eiland Ortigia bereikt. Deze viering wordt ottava genoemd.
Naast de religieuze aspecten van de festiviteiten zijn er ook culturele en sociale tradities die geassocieerd worden met Santa Lucia. Lokale gemeenschappen organiseren vaak feesten, markten en (fakkel)optochten waar mensen samenkomen om te genieten van traditionele gerechten, muziek en dans. Deze feestelijke evenementen versterken het positieve, gemeenschappelijk gevoel, waarden die Santa Lucia belichaamt!
Wat wordt er gegeten tijdens Santa Lucia
Tegenwoordig, ter ere van de heilige Santa Lucia, onthoudt men zich op 13 december van het eten van voedingsmiddelen met meel, zoals brood en pasta. De meeste bakkers zijn die dag gesloten en men kiest voornamelijk voor gerechten met rijst, groenten en vruchten. Syracuse staat vol met kraampjes waar je typische delicatessen kunt proeven die speciaal voor deze dag zijn gemaakt, zoals uccioli en de cuccìa siracusana, een dessert gemaakt van gekookte tarwe, ricotta en honing. Een van de meest iconische gerechten die geassocieerd worden met Santa Lucia is de arancino, een welbekende heerlijke Siciliaanse delicatesse. Het is een gefrituurde rijstbal gevuld met vlees, groenten, ragu en/of kaas. Deze goudbruine delicatesse symboliseert het zonlicht en zijn een knipoog naar de legende van Santa Lucia die de duisternis verdrijft. Arancini worden vaak geserveerd als een hartige snack tijdens de festiviteiten, waardoor ze de perfecte culinaire metgezel zijn tijdens de viering van licht en hoop.
